راهنمای جامع خرید پردازنده
زمانی که قصد ارتقاء سیستم کامپیوتری فعلی خود را داشته باشید یا بخواهید از ابتدا یک سیستم کامپیوتری جدید خریداری نمایید ، انتخاب پردازنده مناسب ، یکی از مهم ترین مسائل خواهد بود
درباره رابطه فرکانس پردازشی و تعداد هسته های پردازشی ، در مقاله قبلی توضیح دادیم ، اما به طور کلی ، هرچه تعداد هسته های پردازشی بیشتر و فرکانس پردازشی بالاتر باشد ، کیس کامپیوتری سریع تری در اختیار خواهید داشت . همچنین ، اجرای روان بازی ها و برنامه های سنگین تدوین ویدئو نیز تا حدودی درگیر انتخاب پردازنده مناسب است . اگر قصد جمع کردن کیس کامپیوتری را داشته باشید ، ویژگی های پردازنده انتخابی شما ، در انتخاب مادربرد کامپیوتر نیز تاثیر به سزایی خواهد داشت ؛ به هر حال هر پردازنده ای قادر است با مجموعه ای از چیپست ها و سوکت های سی پی یو خاص ، ارتباط برقرار نماید .
مشخصات کلیدی پردازنده ها
برای خرید پردازنده مناسب ، لازم است پیش از هر اقدامی ، ویژگی های مورد نظر برای سیستم کامپیوتری خود را مشخص نمایید . بدین منظور ، ویژگی های کلیدی پردازنده ها که بایستی پیش از خرید ، با آنها آشنایی داشته باشید را به صورت اجمالی معرفی خواهیم کرد .
فرکانس پردازشی : فرکانس پردازشی یا سرعت ساعت ، با واحد گیگاهرتز اندازه گیری می شود . این سرعت ، نشانگر سرعت چیپ سخت افزاری سی پی یو است . بنابراین ، هرچه فرکانس پردازشی بالاتر باشد ، سرعت پردازنده نیز بیشتر خواهد بود . بسیاری از پردازنده های جدید ، فرکانس پردازشی خود را بر اساس برنامه های در حال اجرا و دما تغییر می دهند تا عمر مفید پردازنده افزایش یابد. به همین دلیل ، معمولا دو عدد را در مشخصات سی پی یو به عنوان فرکانس پردازشی ، مشاهده می نمایید. حداقل میزان فرکانس پردازشی به عنوان فرکانس پایه و حداکثر میزان آن، که به عنوان فرکانس توربو شناخته می شوند .
هسته پردازشی : هسته ها ، پردازنده هایی درون پردازنده اصلی هستند ؛ این موضوع بدان معناست که هر هسته ، قادر به اجرای دستورات و کنترل وظایف مرتبط است . پردازنده های جدید ، بین دو الی 64 هسته پردازشی دارند . البته ، پردازنده هایی که توسط کاربران شخصی خریداری می شوند ، معمولا بین دو الی هشت هسته دارند .
رشته ( Thread ) : تعداد فرایندهایی که پردازنده قادر به پردازش همزمان آنهاست ، به تعداد رشته های آن وابسته است . از منظر تئوری ، تعداد هسته های پردازشی و رشته ها ، باید برابر باشند ؛ اما از سال ها پیش ، با استفاده از فناوری چندرشته ای ، امکان اجرای رشته های بیشتر ، توسط هسته های پردازشی کمتر ، فراهم شده است . بر اساس این فناوری ، هر هسته پردازشی ، قادر به اجرای دو رشته خواهد بود . Intel ، این فناوری را Hyper-Threading می نامد و AMD به آن SMT می گوید. تعداد رشته های بیشتر ، نشانگر امکان اجرای همزمان چند برنامه و تقویت عملکرد کامپیوتر است . این ویژگی ، خصوصا در اجرای برنامه های تدوین ویدئو و رمزنگاری که از رشته های مختلف ، برای اجرای برنامه استفاده می کنند ، بیشتر مورد توجه است .
TDP : حداکثر میزان گرمایی که پردازنده تولید می کند ، TDP نامیده می شود که با واحد وات اندازه گیری می گردد . با علم به اینکه پردازنده مورد نظر شما ، چه میزان گرما تولید می نماید ، می توانید سیستم خنک کننده و تامین کننده انرژی ( پاور ) مناسب آن را تهیه نمایید . در نظر داشته باشید که پردازنده ها در حالت اورکلاک ، گرمای بیشتری تولید می نمایند . یک قاعده کلی در رابطه با TDP و کارکرد پردازنده وجود دارد ؛ به طور کلی TDP بالاتر ، نشانه عملکرد سریع تر پردازنده است . البته در زمینه سرعت پردازشی ، عوامل مهم تری همچون معماری و ... نیز مطرح هستند .
حافظه کش : کش پردازنده ، برای سرعت بخشیدن به دسترسی به داده های اطلاعاتی و دستورالعمل های رد و بدل شده میان سی پی یو و رم است . سه نوع کش درون پردازنده وجود دارد ؛ کش لایه یک ، سریع ترین نوع کش است ، اما ظرفیت آن بسیار محدود است . کش لایه دو ، ظرفیت بیشتری دارد ، اما نسبت به کش لایه یک کندتر است . کش لایه سه ، بیشترین ظرفیت را در میان انواع کش ها برخوردار است ، اما سرعت آن از تمام کش ها پایین تر است . اگر سی پی یو به دنبال دیتایی باشد که در کش آن موجود نیست ، برای دسترسی به آن ، سراغ رم می رود که در مقایسه با کش که در داخل پردازنده قرار دارد ، دارای سرعت پایین تری است . البته الویت اول خرید پردازنده مورد نظر خود را ظرفیت کش قرار ندهید ، زیرا معادل سازی آن در دنیای واقعی ، کاری دشوار است و برای انتخاب درست باید ویژگی های دیگر از جمله فرکانس ، هسته ها و رشته ها را در الویت بررسی قرار داد .
IPC : تعداد دستورالعمل هایی که در هر دوره ساعت اجرا می شوند ، IPC نامیده می شود . جالب است بدانید که حتی اگر دو پردازنده ، یک میزان از فرکانس پردازشی و تعداد برابری رشته داشته باشند ، اگر بر اساس معماری های متفاوت ساخته شده باشند ( محصول شرکت های مختلف و ... ) ، IPCهای متفاوتی خواهند داشت .
کدام ویژگی مهم تر است ؛ فرکانس پردازشی ، تعداد هسته ها یا تعداد رشته ها ؟
پاسخ به این سوال ، بستگی به برنامه هایی دارد که اجرا می نمایید . فرکانس پردازشی بالاتر ، به معنای سرعت بالای پاسخدهی و بارگذاری برنامه هاست ( البته در این مورد باید ظرفیت و نوع رم و هارد را نیز در نظر گرفت ) . همچنین ، فرکانس پردازشی بالاتر ، نشانگر سرعت اجرایی بالاتر برای هر رشته ، به تنهایی است . بسیاری از بازی های قدیمی ، از رشته های سبک برای اجرا استفاده می کنند ؛ اما برنامه های جدید ، می توانند از فواید تعداد زیاد هسته ها و رشته ها برخوردار گردند . اگر کاربری هستید که برنامه های زیادی را به صورت همزمان اجرا می نمایید ، به تدوین ویدئوهایی با رزولوشن بالا می پردازید یا برنامه های سنگین و وقت گیری را اجرا می نمایید ، الویت خرید خود را تعداد هسته های پردازنده و ویژگی چندرشته ای قرار دهید .
سی پی یو AMD یا Intel
زمانی که درباره برند پردازنده های کامپیوتر یا لپ تاپ صحبت می کنیم ، نام دو برند بزرگ سخت افزاری دنیا را به کرات می شنوید ؛ Intel و AMD . این دو کمپانی همواره در تولید پردازنده برتر بازار ، با همدیگر در رقابت بوده اند . تا پیش از سال 2017 ، AMD برند سطح پایین تری در بازار پردازنده ها محسوب می شد ؛ اما با ارائه چیپ های سری Ryzen / Threadripper ، این کمپانی به سوی عملکردی برابر با Intel حرکت کرده است . خصوصا ، ارائه سی پی یو AMD Ryzen 5000 ، موجب سبقت گرفتن این کمپانی از برخی محصولات شرکت غول سخت افزاری Intel گردید . اما Intel نیز با دست کشیدن از معماری Skylake ، تصمیم گرفت ، روند این رقابت را به نفع خود بازگرداند . بر اساس آخرین گزارشات ، Intel قصد تولید پردازنده هایی با معماری Rocket Lake-S را دارد که نویدبخش عملکرد تک هسته ای بسیار قدرتمند است . همچنین قرار است در پردازنده های جدید Intel ، شاهد پشتیبانی از اسلات های توسعه PCI 4.0 نیز باشیم .
جنگ میان این شرکت های سخت افزاری و کل کل میان طرفداران هر کدام از این برندها ، تمامی ندارد و عوامل مهم تری برای انتخاب یک پردازنده وجود دارد که باید مستقل از برند مورد بررسی قرار گیرند . آنچه که از بخش برند باید به آن توجه نمود ، صرفا به سازگاری سوکت پردازنده مادربرد با مدل های خاصی از پردازنده های یکی از این برندهاست ؛ زیرا با ارائه مدل های جدید ، معمولا مادربردهایی متناسب با سوکت های آن پردازنده نیز ارائه می شوند .
نسل سی پی یو
هر ساله ، شرکت های Intel و AMD ، نسل جدید پردازنده های خود را با معماری جدید به بازار کامپیوتر ارائه می نمایند . به عنوان مثال ، Intel قصد دارد نسل 11ام از پردازنده های خود را روانه بازار نماید و قدرتمندترین پردازنده در این رده ، Core i9 11900K می باشد . جدیدترین چیپست AMD نیز در محصولات سری Ryzen 5000 به کار رفته است ، به عنوان مثال ، Ryzen 5600X ، Ryzen 7 5800X و Ryzen 9 3900X ، نمونه هایی از جدیدترین پردازنده های ارائه شده توسط AMD هستند .
کدام پردازنده ، مناسب چه کامپیوتری است ؟
از آنجایی که سی پی یو به مثابه پیشرانه کامپیوتر شما عمل می نماید ، قطعا تصمیم دارید بخش عمده بودجه ای که برای خرید کامپیوتر کنار گذاشته اید را صرف خرید بهترین پردازنده نمایید ؛ اما از نظر کاربران حرفه ای ، بهتر است این مبلغ را برای خرید سایر قطعات تقسیم نمایید . برای خرید بهترین سی پی یو ، کافیست هدف خود از خرید کامپیوتر و حداکثر بودجه مورد نظر خود را مشخص نمایید .
- کاربری عمومی : اگر به دنبال پردازنده ای هستید که به کمک آن بتوانید صرفا فیلم تماشا کنید ، در اینترنت به گشت و گذار بپردازید و از برنامه های مجموعه آفیس مانند ورد ، اکسل ، پاورپورینت و ... استفاده نمایید ، پردازنده پایه ، دارای دو یا چهار هسته پردازشی ، مناسب استفاده شما خواهد بود . البته اگر از آن دسته کاربرانی هستید که چندین برنامه را با هم اجرا می کنید ، می توانید به جای پردازنده پایه ، از پردازنده ای یک یا دو مدل بالاتر استفاده نمایید . منظور از پردازنده پایه ، سری Athlon از AMD و سری Celeron از Intel است . به همین ترتیب ، مدل های بالاتر برای این کاربری ، شامل پردازنده های AMD Ryzen 3 و پنتیوم Intel هستند .
- کاربری گیمینگ : اگر هدف اصلی شما از خرید کامپیوتر ، اجرای بازی ها و گیمینگ حرفه ای است ، باید در نظر داشته باشید که اجرای روان بازی های کامپیوتری ، بیش از پردازنده اصلی ، بر قدرت پردازشی کارت گرافیک تکیه می نماید ؛ بنابراین ، می توانید به جای خرید یک پردازنده Intel Core i7 ، پردازنده Core i5 و به جای پردازنده ای از سری 7 AMD Ryzen ، پردازنده ای از سری AMD Ryzen 5 تهیه نمایید . مساله ای که در این زمینه باید در نظر داشته باشید این است که فرکانس پردازشی سی پی یو مورد نظر شما ، باید بالا باشد .
- کاربری رسانه و اورکلاک : اگر برای اجرای برنامه هایی همچون تدوین ویدئو ، به دنبال خرید پردازنده هستید ، قطعا تعداد هسته های پردازشی بیشتر و سرعت پردازشی بالاتری مد نظرتان است ؛ بدون شک ، سی پی یویی از سری AMD Ryzen 7 با قابلیت اورکلاک ، همان پردازنده ایست که کامیپوتر شما را به شدت توانمند می گرداند . قابلیت اورکلاک ، به پردازنده شما اجازه می دهد که فرکانس پردازشی بالاتری نسبت به فرکانس پردازشی پایه در اختیار داشته باشید که موجب ارتقاء سطح کارایی کلی سیستم می گردد .
- کاربری ورک استیشن : اگر جزو آن دسته از کاربران حرفه ای هستید که دقایق و حتی ساعت های طولانی ، منتظر ایجاد رندر از انیمیشن سه بعدی یا ویدئوی 4K می مانید یا با دیتابیس ها و ریاضیات پیچیده سروکله می زنید ، خرید پردازنده ای از سری Intel Core x و یا سی پی یویی از سری Threaripper برند AMD را در برنامه خود قرار دهید . این غول های پردازشی ، با تعداد هسته های پردازشی زیاد ( حداکثر64 هسته ) ، برای اجرای همزمان برنامه های سنگین ، پردازش های موازی ( مانند گیمینگ با تنظیمات کیفی سطح بالا ، استریم و ویرایش همزمان آن ) و کارهای وقت گیر ساخته شده اند . اگر برای کاربری سازمانی در این زمینه ها به دنبال خرید پردازنده هستید ، قطعا پردازنده های Xeon از Intel و EPYC از AMD ، بهترین انتخاب ها خواهند بود ؛ اما برای کاربران شخصی این گزینه ها ، گران خواهند بود . اگر به هر دلیلی قادر به تهیه این پردازنده های پیشنهادی نباشید ، می توانید از پردازنده 16 هسته ای یا 12 هسته ای AMD Ryzen 9 ، به عنوان بهترین گزینه های جایگزین استفاده نمایید تا قدرت ورک استیشن خود را به سطوح بالاتری منتقل نمایید .
اورکلاک چیست ؟
فرایند اورکلاک ، به معنای استفاده از حداکثر توانایی پردازنده در اجرای برنامه هاست . اگر یک کاربر معمولی هستید ، بهتر است از انجام این عملیات خودداری نمایید ، زیرا موجب کاهش عمر مفید سی پی یو و یا حتی از کار افتادن آن خواهید شد ؛ اما کاربران حرفه ای که علاقه مند به تست های سخت افزاری این چنینی هستند ، بهتر است پیش از هرگونه اقدام ، سیستم خنک کننده لازم را فراهم نمایند و از پشتیبانی مادربرد حاضر ، از این ویژگی اطمینان حاصل نمایند . تمام پردازنده های موجود ، از این ویژگی برخوردار نیستند . به طور مثال ، تنها پردازنده های جدید AMD و سری K اینتل ، از این ویژگی برخوردارند .
سوکت پردازنده
پردازنده های مختلف ، برای اتصال به مادربرد ، از سوکت های مختلفی استفاده می نمایند . درباره ارتباط سوکت پردازنده و مادربرد ، در مقاله " مادربرد ، مغز راهبردی کامپیوتر " توضیح داده شده است . پیش از خرید پردازنده جدید ، باید از سوکت پردازنده مادربرد فعلی خود اطلاع یابید تا متناسب با آن ، سی پی یوی مناسب را خریداری نمایید .
AMD ، از سوکت تک AM4 در پردازنده های اخیر سری Ryzen و Athlon استفاده کرده است . این بدان معناست که می توانید با بروزرسانی BIOS ، پردازنده های جدید این سری را در مادربردهای قدیمی متناسب با این سوکت AMD جایگذاری کرده و استفاده نمایید . این عملیات به صورت برعکس نیز امکان پذیر است . البته به دلیل محدودیت ظرفیت BIOS در ذخیره اطلاعات و تعداد بسیار زیاد پردازنده هایی که AMD با سوکت AM4 تولید کرده است ، این مسئله اندکی پیچیده تر از گذشته شده است .
در مقابل ، Intel ، تمایلی به ایجاد سازگاری عقب گرد ندارد ؛ یعنی سی پی یوهای جدید با سوکت مادربردهای قدیمی سازگاری ندارد ، حتی اگر سوکت ها مشابه هم باشند . به عنوان مثال ، سوکت LGA 1150 و 1151 تنها در یک پین تفاوت دارند . مادربردهای قدیمی که از سوکت 1151 برای ارتباط با مادربرد استفاده می نمودند ، دیگر قادر به ارتباط با سی پی یوهای جدید که از این سوکت استفاده می کنند ، نیستند ؛ زیرا علاوه بر تعداد هسته های بیشتر ، نیاز به سیستم برق رسانی جدیدتری نیز دارند .
سخن آخر
برای خرید پردازنده مناسب ، ابتدا از خود بپرسید که برای چه کاربردی نیاز به خرید آن دارید ، سپس بودجه خود را با توجه به هزینه سایر قطعات در نظر بگیرید . حتما در نظر داشته باشید که تنها یک پردازنده سریع ، چاره حل مشکل سرعت کامپیوتر شما نخواهد بود و بایستی از ترکیب سخت افزاری متناسب با قدرت آن ، استفاده نمایید تا تاثیر استفاده از پردارنده جدید ، مشخص گردد .
