BIOS و UEFI ؛ راه اندازان کامپیوتر شما

BIOS و UEFI ؛ راه اندازان کامپیوتر شما

BIOS چیست ؟

  
بایوس که در اصطلاح کوتاه شده عبارت basic input / output system است ، یک چیپ سخت افزاری است که روی مادربورد قرار دارد که با روشن شدن کامپیوتر ، مسئولیت راه اندازی قطعات سخت افزاری و سپس سیستم عامل را بر عهده دارد . همچنین ، BIOS وظیفه دارد از سلامت و عملکرد درست قطعات نیز اطمینان حاصل نماید . پس از انجام تست های مربوطه ، BIOS ، سیستم عامل مربوط به کامپیوتر یا کیس شما را از طریق یک نرم افزار راه انداز به نام bootloader بارگذاری می نماید .
شاید برای شما سوال پیش بیاید که درون راه انداز بایوس کامپیوتر ، چه تنظیماتی وجود دارد که از طریق سیستم عامل لپ تاپ یا کیس کامپیوتری قابل دسترسی نیست ؟! محیط نرم افزاری بایوس ، با استفاده از یک رابط کاربری نسبتا ساده ، قادر به اجرای دستورات در سطح ماشین است . برای دسترسی به تنظیمات سخت افزاری ، ساعت سیستم و الویت سخت افزارها در بارگذاری سیستم عامل ، به تنظیمات این بخش مراجعه نمایید .
این چیپ ست سخت افزاری حیاتی ، دارای یک تست سخت افزاری به نام POST است که نتایج آن مشخص کننده شرایط سخت افزاری مناسب لپ تاپ یا کیس برای بوت شدن سیستم عامل است . ابتدا چیپ ست بایوس برای راه اندازی سیستم کامپیوتری ، تمام قطعات سخت افزاری مانند پردازنده اصلی ، پردازنده گرافیکی و سایر چیپ ست های مادربورد را شناسایی می نماید و سپس اگر تست POST کیس کامپیوتری یا لپ تاپ شما با موفقیت انجام نشود ، ترکیبی از صدای بوق های متوالی را تولید خواهد کرد که با جستجو در اینترنت می توانید ریشه مشکل پیش آمده را کشف کنید . پس از اجرای تست سخت افزاری POST ، BIOS به جستجوی فایل MBR می پردازد . این فایل روی یکی از منابع بارگذاری سیستم عامل قرار دارد که BIOS بر اساس الویت اجرایی که پیشتر مشخص شده ، به سراغ آنها می رود تا با اجرای آن ، سیستم عامل برای کاربران به کار بیفتد .

  

بایوس با روشن شدن کامپیوتر ، مسئولیت راه اندازی قطعات سخت افزاری و سپس سیستم عامل را بر عهده دارد

   

ظهور UEFI

   

BIOS نیز مانند سایر فناوری ها با گذر زمان پیشرفت کرده است ، اما برخی محدویت های آن قابل رفع شدن نبودند . به عنوان مثال ، BIOS تنها در سیستم هایی قابلیت اجرایی دارد که دیسک حافظه آنها ظرفیتی برابر با 2 ترابایت یا کمتر داشته باشد . این محدودیت به روش تعامل BIOS با فایل های MBR باز می گردد . همچنین BIOS ، با پردازنده 16 بیتی قادر به اجرای دستورات راه اندازی بود و خبر بد اینکه این پردازنده ها تنها از یک مگابایت فضای اجرایی کش برخوردار بودند . BIOS در شناسایی قطعات سخت افزاری متعدد ، درفرایند راه اندازی بسیار کند عمل می کند و در کامپیوترهای جدید ، این مسئله به طور محسوس ، موجب کاهش کارایی سیستم کامپیوتری می گردد .
به دلایل گفته شده و عدم امکان پیشرفت این قطعه حیاتی ، مهندسین سخت افزار از شرکت های به نام همچون Intel ، AMD و Apple گرد هم آمدند تا با کار بر روی یک استاندارد همگانی ، سرعت پردازشی را به سیستم های کامپیوتری بازگردانند . سرانجام پس از چندیدن سال تحقیق ، در سال 2007 استاندارد UEFI متولد شد . اگر از طرفداران استفاده از سیستم عامل ویندوز باشید ، حتما به یاد دارید که اولین نسخه های UEFI ، برای ویندوز ویستا و ویندوز 7 سرویس پک یک ارائه شدند و پس از آن ، UEFI جایگزین چیپ ست قدیمی BIOS گردید . UEFI کوتاه شده عبارت Unified Extended Firmware Interface است . امروزه تمام کامپیوترهای جدید که با پردازنده های نسل جدید و حافظه های پرظرفیت تجهیز شده اند ، از راه انداز UEFI بهره می برند .

   

کاربردهای اصلی راه انداز

  

علاوه بر تست سخت افزاری ، راه انداز BIOS و UEFI کاربردهای مهم دیگری نیز دارند که در ادامه به طور خلاصه به آنها می پردازیم .

  • تعیین منبع بارگذاری سیستم عامل : همانطور که احتمالا می دانید ، سیستم عامل لپ تاپ یا کیس کامپیوتری قابل بارگذاری از منابع سخت افزاری داخلی و خارجی مختلف مانند حافظه های جانبی ، حافظه نوری و یا حافظه داخلی سیستم می باشد ؛ راه انداز ، همان قسمتی است که می توان مشخص کرد سیستم عامل از کدام منبع سخت افزاری بارگذاری شود .
  • نرم افزارهای راه انداز : تنظیمات راه اندازهای سخت افزاری ( driver ) که امکان کنترل سخت افزاری و اجرایی را به سیستم کامپیوتری شما می بخشند ، از طریق BIOS و UEFI قابل دسترسی اند .
  • تنظیمات CMOS : اگر دقت کرده باشید ، لپ تاپ ها و سیستم های کامپیوتری ، همیشه ساعت و تاریخ را به صورت کاملا دقیق نمایش می دهند ؛ شاید برای شما سوال پیش بیاید که با وجود خاموش شدن سیستم چگونه چنین امری ممکن است ؟ ساعت و تاریخ سیستم از طریق چیپ ستی به نام CMOS به صورت سخت افزاری تنظیم و ذخیره می گردند . CMOS خود دارای باتری بایوس است و حتی پس از خاموش شدن سیستم کامپیوتری نیز تنظیمات را درون خود نگاه می دارد . در ابتدای روشن شدن کامپیوتر ، ساعت و تاریخ سیستم ابتدا از طریق BIOS و UEFI قابل تنظیم و دسترسی خواهد بود . علاوه بر تنظیمات زمانی سیستم ، تنظیمات مربوط به سخت افزارها نیز در این چیپ ست ذخیره می شوند .
    UEFI نه تنها یک جایگزین به حق برای سیستم قدیمی BIOS است ، بلکه در واقع یک سیستم عامل در مقیاس بسیار کوچک است که در سطح بالاتری نسبت به راه انداز های سخت افزاری قرار داشته و توانایی قابل توجه ای نسبت به BIOS دارد . سیستم عامل مبتنی بر راه انداز UEFI می تواند روی یک حافظه فلش مموری ذخیره شود یا روی مادربورد بارگذاری شود یا می توان آن را از حافظه اصلی کامپیوتر یا تحت شبکه فراخوانی کرد . لازم به اشاره است که بسته به سازنده مادربورد کامپیوتر شما ، رابط کاربری متفاوتی را شاهد خواهید بود ، اما تمام امکاناتی که پایین تر اشاره خواهد شد ، وجود خواهند داشت .

برخلاف BIOS ، راه انداز UEFI در تعامل با حافظه های مختلف در انواع ظرفیت ها هیچ مشکلی ندارد

مزایای UEFI

  

برخلاف BIOS ، راه انداز UEFI در تعامل با حافظه های مختلف در انواع ظرفیت ها هیچ مشکلی ندارد و محدودیت تعامل آن به ظرفیت 9.4 زتابایت برمی گردد ؛ این میزان ظرفیت حافظه ، حجمی سه برابر کل اطلاعات در سطح اینترنت است ! بنابراین عملا هیچ چالشی در رابطه با ظرفیت حافظه نخواهید داشت . دلیل این آزادی عمل UEFI در برابر BIOS ، به تغییر شیوه بارگذاری اطلاعات سیستم عامل بازمی گردد ؛ UEFI به جای اجرای فایل های MBR ، فایل GPT را راه اندازی می کند تا سیستم عامل به روش استاندارد و سرعت بالاتر اجرا شود .
همچنین UEFI در حالت 32 بیتی یا 64 بیتی کار می کند و به همین دلیل قادر به دسترسی به طیف وسیع تری از آدرس های بلوک های حافظه است ؛ علاوه بر این ، این روش آدرس دهی موجب بهبود سرعت فرایند بوت می گردد . همچنین بر خلاف BIOS ، در صفحه تنظیمات UEFI، رابط کاربری به شدت کاربرپسند شده و حرکت پیمایشگر ماوس نیز پشتیبانی می گردد .
راه انداز UEFI ، از ویژگی Secure boot نیز پشتیبانی می کند که موجب می شود از مداخله بدافزارها در فرایند بوت جلوگیری شود . همچنین برای ایجاد تغییرات در تنظیمات راه اندازی دیگر نیازی به حضور فیزیکی پشت سیستم وجود ندارد ؛ زیرا این راه انداز بر خلاف BIOS قادر به ارتباط تحت شبکه نیز است .

   

چگونه BIOS را به UEFI ارتقاء دهیم ؟

  

در حقیقیت هیچ راهی برای ارتقاء BIOS به UEFI وجود ندارد و صرفا از طریق خرید کامپیوتر جدید قادر به دسترسی به این امکان سخت افزاری خواهید بود ؛ اما جالب است بدانید که در صورت نیاز به نصب سیستم عامل قدیمی تر مانند XP بر روی سخت افزار جدید که نیاز به استفاده از BIOS دارد ، امکان این سازگاری به صورت عقبگرد وجود دارد .

ارسال نظر
(بعد از تائید مدیر منتشر خواهد شد)
  • - نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.
  • - لطفا دیدگاهتان تا حد امکان مربوط به مطلب باشد.
  • - لطفا فارسی بنویسید.
  • - میخواهید عکس خودتان کنار نظرتان باشد؟ به gravatar.com بروید و عکستان را اضافه کنید.
  • - نظرات شما بعد از تایید مدیریت منتشر خواهد شد